Παλαιοχώρι Δωριέων Φθιώτιδας

Το Παλαιοχώρι είναι χωριό του Δήμου Αμφίκλειας -Ελάτειας στο νομό Φθιώτιδας, περίπου 30 χιλόμετρα από τη Λαμία. Λέγεται από τους ντόπιους και "λιάστρα", καθώς είναι χτισμένο στις πλαγιές του όρους Καλλίδρομο. Κατά την απογραφή του 2001 είχε 601 κατοίκους.

Θεωρείται μια από τις πόλεις της αρχαίας Τετράπολης. Βόρεια του χωριού έχουν ανασκαφεί πελασγικά τείχη στη θέση "Προφήτης Ηλίας" και Μυκηναϊκός οικισμός.

Το Παλαιοχώρι βρίσκεται στη κοιλάδα του Βοιωτικού Κηφισού, Δωρική κοιλάδα στα καθ΄υμάς, στις παρυφές του Καλλίδρομου και σε στρατηγικό σημείο από άποψη γεωγραφικής θέσης. Η αρχαία ακρόπολη στο Λόφο του Αη-Λιά, το πελασγικό κτίσμα ή ναός δίπλα ακριβώς στο χριστιανικό εκκλησάκι αποδεικνύει ότι ο ευρύτερος χώρος είχε κατοικηθεί από την εποχή των προελλήνων προγόνων μας των Πελασγών.

Τα πελασγικά αυτά τείχη είναι ισοδομικά διαστάσεων 12 x 10 μέτρα σε δύο ή τρείς σειρές και σε ορθογώνια διάταξη. Το κτίσμα αυτό βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο της ακρόπολης, που ερείπια των τειχών της σώζονται μέχρι σήμερα σε κάποια σημεία.

Σύμφωνα με καταγεγραμμένες μαρτυρίες παλιών κατοίκων η εκκλησία του χωριού κτίσθηκε από τις πέτρες των τειχών της ακρόπολης. Στο Παλαιοχώρι ευρίσκετο η πιο σημαντική πόλη της Δωρικής Τετράπολης το Κυτίνιον ή Κυτένιον κατά τους αρχαίους συγγραφείς. Τούτο αποδεικνύεται πιά, μετά την εύρεση τριών τιμητικών διαταγμάτων της πόλης Κυτινίου κατά το γκρέμισμα της παλιάς εκκλησίας Αγ Γεωργίου, κατασκευής του 1877 μέσα στο νεκροταφείο του χωριού. Χαρακτηριστικά είναι τα ευρήματα σε όλη την περιοχή του σημερινού χωριού Παλαιοχώρι, ιδιαίτερα δε στην περιοχή μεταξύ εκκλησίας Αγ. Γεωργίου και τοποθεσίας Μάρμαρα. Πιθάρια, κτερίσματα, τάφοι με κράνη και λόγχες, επιτάφιες μαρμάρινες στήλες, ακροκέραμα, νομίσματα, κεφαλή της θεάς Αφροδίτης κ.α βρίσκονται στα μουσεία της ευρύτερης περιοχής.

Και όλα πιστοποιούν μετά τις σχετικές έρευνες των αρχαιολόγων ότι είναι από την εποχή εγκατάστασης και παρουσίας των Δωριέων στην περιοχή μας (800-1100 π.Χ.). Εμπεριστατωμένη μελέτη για την μητρόπολη των Δωριέων έχει κάνει το 1989 ο Γάλλος αρχαιολόγος Ντενίς Ρουσσέ υποστηρίζοντας ότι το σημερινό Παλαιοχώρι είναι το αρχαίο Δωρικό Κυτίνιο. Τα ίδια υποστηρίζονται σε δημοσιεύσεις της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας Λαμίας καθώς και σε ανακοίνωση της αρχαιολόγου Ερωφίλης Κόλια σε διεθνές συνέδριο για την Ρούμελη που έγινε στην Λαμία το 2001. 

Τα πρόσφατα ρωμαϊκά ευρήματα στη θέση Μάρμαρα όπου πέρασε ο αγωγός φυσικού αερίου, μας δείχνουν ότι υπήρξε συνέχεια της ζωής και της ιστορίας στο χωριό μας. Ανακαλύφθηκαν δωμάτια μιας αγροτικής βίλας ρωμαϊκών χρόνων και γεωμετρικό νεκροταφείο μεγάλης ιστορικής σημασίας, διάφορα κεραμικά αλλά και ένα χάλκινο περίαπτο-σφραγίδα που παριστάνει ένα πτηνό πάνω σε τροχό του 8 ου π.Χ. αιώνα. Στη περίοδο της Τουρκοκρατίας το Παλαιοχώρι συνεχίζει να υπάρχει ως Παλιοχώρι ή Παλιουχώρι . Σαφείς αναφορές γίνονται από τον ‘Αγγλο περιηγητή Λήκ (1805), από ιστορικούς της εποχής, από τον λοχαγό Κάρπο Παπαδόπουλο συμπολεμιστή του Οδυσσέα Ανδρούτσου αλλά και από τα πολλά κρατικά έγγραφα που μαρτυρούν ότι αρκετοί συγχωριανοί μας πήραν μέρος στην επανάσταση του ’21 με τον Διοβουννιώτη, τον Πανουργιά και τον Καραϊσκάκη, ως καταγόμενοι από το Παλαιοχώρι Δωριέων. Το έτος 1842 το Παλαιοχώρι αποτελεί ένα από τα χωριά του νεοσυσταθέντος Δήμου Δωριέων με πρωτεύουσα τη Γραβιά. Το 1928 το Παλαιοχώρι ανήκει στην επαρχία Παρνασίδος με πληθυσμό 675 κατοίκους. Συμμετοχή είχε το Παλαιοχώρι και οι κάτοικοί του στους Βαλκανικούς πολέμους, στην Μικρασιατική εκστρατεία το 1922, στο έπος του ’40 και στην Εθνική Αντίσταση κατά των Γερμανών με αρκετούς πεσόντες νεκρούς στο βωμό της Πατρίδας. Μνημείο πεσόντων υπάρχει στην εκκλησία του χωριού.

http://palaioxori-dorieon.gr , ΒΙΚΙΠΕΔΙΑ