Ο Αλέκος Φασιανός γεννήθηκε το 1935 κάτω από τον ιερό βράχο της Ακρόπολης, ενώ η μητέρα του ήταν φιλόλογος και τον μύησε από τα πρώτα παιδικά του χρόνια στην αρχαιοελληνική παιδεία, και την γαλλική γλώσσα.
Μεγαλώνοντας, σπούδασε βιολί στο Ωδείο Αθηνών και ζωγραφική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, με καθηγητή τον Γιάννη Μόραλη και το 1960 φεύγει για το Παρίσι για να φοιτήσει στην Ecole des Beaux Arts, σπουδάζοντας την τέχνη της λιθογραφίας για τρία χρόνια, με υποτροφία του Γαλλικού κράτους. Τα έργα του φιλοξενήθηκαν σε σημαντικούς χώρους της γαλλικής πρωτεύουσας , όπως το Κέντρο Πομπιντού, και η Γκαλερί του Ιόλα, ενώ του δόθηκε η ευκαιρία να εικονογραφήσει ποίηση μεγάλων δημιουργών, όπως του Απολινέρ και του Αραγκόν.
Το χαρακτηριστικό καλλιτεχνικό ύφος του Αλέκου Φασιανού διαμορφώνεται στις αρχές της δεκαετίας του ’60. Τα τρία βασικά θέματα που έμειναν αναλλοίωτα στη διάρκεια της πορείας του είναι ο άνθρωπος, η φύση και το περιβάλλον. Η σπουδή του ελληνικού πολιτισμού και η ενασχόληση με τις γραφικές τέχνες και τη χαρακτική επηρέασαν και το ζωγραφικό του έργο. Στις πρώτες συνθέσεις του κυριαρχεί η μορφή του αξιωματικού με τα φουσκωτά, κόκκινα μάγουλα, τα φανταχτερά σιρίτια στη στολή και το γελοιογραφικά υποβλητικό ύφος. Σταδιακά οι μορφές κινούνται και αποκτούν δική τους ζωή. Γίνονται ζεύγη που γεμίζουν το χώρο μόλις αγγίζουν η μία την άλλη, μένοντας ωστόσο ενωμένες σχεδιαστικά σε μία μάζα.
«Οταν δεν ζωγραφίζω είμαι δυστυχής» δηλώνει σε παλαιότερη συνέντευξή του ο κ. Φασιανός. Κι όταν δεν κινεί το μολύβι ή το πινέλο πάνω στο χαρτί ή τον καμβά, ζωγραφίζει νοητά, μέσα στο κεφάλι του. Ατελιέ του είναι όπου συναντά την έμπνευση. «Αν δεν έχεις έμπνευση, και το πιο ωραίο ατελιέ να έχεις, δεν μπορείς να προχωρήσεις. Κάνεις όλο τα ίδια. Και οι εμπνεύσεις έρχονται σπάνια», λεει χαρακτηριστικά. Ο Αλέκος Φασιανός είναι ένας μοναδικός άνθρωπος, ακόμη και στον τρόπο που φιλοτεχνεί τους πίνακές του. «Ζωγραφίζω στο πάτωμα, κάποιες φορές, όπως τα παιδιά», τονίζει.
«Είναι κάποια πράγματα που γίνονται αναπόφευκτα, σαν να έχουν προγραφεί από παλιά. Θυμάμαι, όταν ήμουν στη Σχολή Καλών Τεχνών, ζωγράφιζα στο δάπεδο, μπροστά στους συμμαθητές μου». Και μένουν για πάντα. Με αυτή τη φράση ξεκινά ο Αλέκος Φασιανός ένα σημείωμά του στο περιοδικό «Ζυγός» το 1973. Και συνεχίζει να πορεύεται έτσι στη ζωγραφική. Με την περιέργεια, τον ενθουσιασμό, αλλά και τη στάση μικρού παιδιού. «Πολλές φορές έκλαιγα, κρυφά, γιατί δεν μπορούσα να καταλάβω τι είναι ζωγραφική. Μου άρεσε όμως να απλώνω ένα χρώμα έντονο, ένα κόκκινο ή ένα μπλε σε μια μεγάλη επιφάνεια που να παριστάνει κάτι». Και αυτά που παριστάνει στα έργα του – από τους πρώτους ποδηλάτες που καπνίζουν με ανακατεμένα μαλλιά μέχρι τις «αναμονές» στα αυθαίρετα για ένα πιο άνετο αύριο των νεοελλήνων και από τους ερωτευμένους αγγέλους μέχρι τους αρχαίους θεούς και τους ήρωες – μιλούν ελληνικά, που ω του θαύματος, καταλαβαίνει όλος ο κόσμος.
Ο Αλέκος Φασιανός είχε δηλώσει πως έχει «κατακτήσει» όλα τα υλικά. «Με ό,τι πέφτει στα χέρια μου μπορώ να δημιουργήσω. Δεν πρέπει να είσαι δούλος των υλικών, αλλά να τα κατακτάς. Γιατί το υλικό είναι μέσο με το οποίο μπορείς να δημιουργήσεις. Μπορεί να είναι πέτρα, ξύλο ή οτιδήποτε άλλο. Και για τη ζωγραφική χρειάζονται απλώς χρώματα. Τα υλικά τα φτιάχνω μόνος μου. Φτιάχνω χρώματα με κόλλα και σκόνη. Οταν μαγειρεύεις σπίτι σου, δεν μαγειρεύεις καλύτερα από αυτά τα εστιατόρια; Κάπως έτσι κάνω και εγώ. Το ατελιέ μου είναι σαν κουζίνα. Μαγειρεύω και φτιάχνω μοναδικές συνταγές», λέει χαρακτηριστικά.
Έργα «μικρά, petit format» που φιλοτέχνησε τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, με καλλιτεχνική αξία αντιστρόφως ανάλογη του μεγέθους, γιατί τα μικρά είναι η αφετηρία των μεγάλων έργων. Όπως λέει ο ίδιος, «η ιδέα είναι μικρή στην αρχή της σύλληψής της, αλλά αργότερα, αν θέλεις, τη δείχνεις σε μεγάλη διάσταση», προσθέτει ο κ. Φασιανός.
Η κόρη του, Βικτώρια Φασιανού, έχει εντρυφήσει -φυσικά- στο ζωγραφικό, συγγραφικό, σκηνογραφικό, γλυπτικό και εικονογραφικό έργο του πατέρα της, και γι’ αυτό επιμελείται και παρουσιάζει τις πιο πρόσφατες εκθέσεις του, που αποπνέουν ευαισθησία και σεβασμό στην έμπνευση και την καλλιτεχνική δημιουργία του. Ο ίδιος, θεωρεί ότι η συγκεκριμένες εκθέσεις έχουν ιδιαίτερη σημασία, καθώς υπογραμμίζουν τη διαχρονικότητα των μύθων της Ελλάδας σε μια δύσκολη περίοδο για τη χώρα μας, και πιστεύει πως οι ελληνικοί μύθοι είναι ζωντανοί και γνωστοί παγκοσμίως, διότι είναι συνδεδεμένοι με την πραγματικότητα και τη λογική. Οι μύθοι άλλων χωρών έχουν να κάνουν περισσότερο με τα δαιμόνια και τη μαγεία, όπως το παραμύθι των χωρών της Ανατολής με τα τελώνια, τα τζίνια και την πραγματοποίηση των ευχών.
Για τον Αλέκο Φασιανό, σε αυτή τη χρονική στιγμή έχουμε περισσότερο από ποτέ την ανάγκη να ελευθερωθούμε από τη μιζέρια που ζούμε καθημερινά. «Με τον μύθο αναπτερώνεσαι, βγάζεις φτερά και πετάς, σαν τον Δαίδαλο που έβγαλε φτερά για να φύγει από τη φυλακή. Ο μύθος σε οδηγεί προς την ελευθερία. Ο μύθος σε εμπνέει να γίνεις δυνατός και να φτάσεις στον σκοπό σου, όπως, ας πούμε, ο Οδυσσέας. Εγώ έχω τον μύθο στο μυαλό μου και έτσι ελευθερώνομαι. Ο μύθος σε βγάζει από την καταπίεση, τη φυλακή σου. Και γίνεσαι άλλος άνθρωπος, ελεύθερος. Είναι μεγάλο πράγμα η ελευθερία. Και βεβαίως η ελευθερία στην τέχνη, που δεν είναι τίποτε άλλο από το να πραγματοποιείς το δικό σου όραμα» τονίζει.
Ο Αλέκος Φασιανός μέχρι σήμερα έχει πειραματιστεί με πολλά και διαφορετικά είδη εικαστικής έκφρασης και έχει πραγματοποιήσει περισσότερες από 40 εκθέσεις σε μερικές από τις πιο διάσημες αίθουσες τέχνης του κόσμου. Εχει στο ενεργητικό του συμμετοχές σε Μπιενάλε, διατηρεί ιδιαίτερους δεσμούς με τη Γαλλία. «Δεν μιμούμαι αυτό που γίνεται έξω για να το φέρω στην Ελλάδα. Αντιθέτως, αυτό που κάνω εγώ το προτείνω και στο εξωτερικό», καταλήγει.
Το 2013, ο Αλέκος Φασιανός, ένας από τους πιο άξιους μαθητές του Γιάννη Μόραλη, τιμήθηκε στην Γαλλική Πρεσβεία της Αθήνας με μία από τις υψηλότερες διακρίσεις της Γαλλικής Δημοκρατίας. Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης των 100 χρόνων από την γέννηση του μεγάλου μυθιστοριογράφου Αλμπέρ Καμύ, ο κ. Φασιανός ανέλαβε να φιλοτεχνήσει μία αφίσα, η οποία κοσμούσε την αίθουσα υποδοχής, στην Πρεσβεία. Ο ίδιος, στον ολιγόλεπτο χαιρετισμό του, μετά την απονομή των «Διασήμων του Αξιωματούχου της Λεγεώνας της Τιμής» από τον Γάλλο Πρέσβη, Jean Loup Kuhn-Delforge, εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του για τη χώρα και την πόλη -συνολικά έζησε 35 χρόνια στο Παρίσι- που του έδωσε την δυνατότητα να αναδείξει το ταλέντο του. Ο Αλέκος Φασιανός έφυγε από τη ζωή στις 16 Ιανουαρίου το 2022 σε ηλικία 87 ετών.
Συλλυπητήριο μήνυμα της ηγεσίας του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού για την απώλεια του Αλέκου Φασιανού
Η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, μόλις πληροφορήθηκε την απώλεια του Αλέκου Φασιανού, έκανε την ακόλουθη δήλωση:
«Ολόκληρο το έργο του Αλέκου Φασιανού, τα χρώματα που γέμισαν τους καμβάδες του, οι «επίπεδες», αλλά πολυδιάστατες μορφές που κυριαρχούν στους πίνακές του, αποπνέουν Ελλάδα. Από τα πρώτα του βήματα, στο εικαστικό του έργο, αλλά και στη δουλειά του για το θέατρο, ο Φασιανός δεν άφησε ρεύματα και επιρροές να αλλοιώσουν τα βασικά, προσωπικά, χαρακτηριστικά του. Είναι από τους κορυφαίους σύγχρονους δημιουργούς της ελληνικότητας στη ζωγραφική. Οι ρίζες του προέρχονται από την παραδοσιακή τέχνη, η τεχνική του από τις σπουδές του δίπλα στον Γιάννη Μόραλη και στη συνέχεια στη Γαλλία, όπου έζησε για μεγάλο διάστημα. Στις μορφές του αναγνωρίζεις τα κυκλαδικά ειδώλια, τα αρχαία ελληνικά αγγεία, τις βυζαντινές εικόνες. Η τέχνη του Αλέκου Φασιανού είναι ταυτόχρονα λαϊκή και υψηλή, γι αυτό και συνεχίζει να είναι από τους πλέον αναγνωρίσιμους, αναγνωρισμένους και αγαπητούς καλλιτέχνες. Ο Αλέκος ήταν αγαπημένος φίλος από του Παπάγου και την Τζια. Δεν ξεχνώ τις μακρές συζητήσεις μας, με τον ίδιο και την μητέρα του, διαπρεπή φιλόλογο, η οποία τον δίδαξε την ελληνική τέχνη, για την αξία των αυτόραφων ενδυμάτων, το χρώμα στα αρχαία αγάλματα και την μοναδικότητα του αρχαίου δράματος. Στην Τζια, ψάρεμα στις Τρεις Αμμουδιές με τον Τσαρούχη, τον Χάρο, τον Στεφάνου. Μνήμες που δεν θα σβήσουν ποτέ. Κι όταν οι πόροι για την ανασκαφή στην Καρθαία ήταν λιγοστοί, ο Αλέκος πουλούσε πίνακές του και κάλυπτε τις ανάγκες του εργοταξίου μας. Στην Μαρίζα, την Βικτωρία και το Νίκο, που τόσο πολύ αγάπησε, εκφράζω τη βαθειά μου θλίψη. Πέρα από την καλλιτεχνική του παρακαταθήκη ο Αλέκος τους χάρισε την καλοσύνη, την ευγένειά του, την απλότητα και την λιτότητά του, την παιδεία του και το χιούμορ του. Δε θα τον ξεχάσουμε ποτέ».
Ο Υφυπουργός Πολιτισμού Νικόλας Γιατρομανωλάκης έκανε την ακόλουθη δήλωση:
«Ο Αλέκος Φασιανός σφράγισε μια ολόκληρη εποχή. Η ανθρωποκεντρική του προσέγγιση σε συνδυασμό με την ξεκάθαρη ελληνικότητα της τέχνης του τον καταξίωσε καλλιτεχνικά διεθνώς και παράλληλα τον κατέστησε εξαιρετικά δημοφιλή μεταξύ όλων των Ελλήνων. Όπως είχε δηλώσει και ο ίδιος, 'εκφράζω τον άνθρωπο του σήμερα ο οποίος φέρει τη μνήμη όλων όσων προηγήθηκαν.' Ο Φασιανός, μέσα από την θεματική του, αλλά και το εύρος της δράσης του συνέβαλε στο να κάνει την εικαστική τέχνη πιο οικεία. Εκφράζω τα συλλυπητήριά μου στην οικογένεια του.»
Δημοσίευση σχολίου
Αφήστε το μήνυμά σας, το σχόλιο ή τις παρατηρήσεις σας.