Ο χειμώνας και η περιποίηση των φυτών
Ηρθε η εποχή που θα πρέπει να αρχίσουμε να ανανεώνουμε τις γλάστρες μας. Τώρα είναι η εποχή που θα πρέπει να αλλάξουμε θέση στα φυτά εσωτερικού χώρου, γιατί υπάρχει θέρμανση στο σπίτι γεγονός που καθιστά απαραίτητο την απομάκρυνση των γλαστρών από τις εστίες θέρμανσης (καλοριφέρ, σόμπες, θερμοσυσσωρευτές, κ.ά.) και την τοποθέτησή τους κοντά στο παράθυρο ούτως ώστε να έχουν φως. Καταρχάς περιορίζουμε σταδιακά το πότισμα. Τα φυτά δεν χρειάζονται το ίδιο νερό χειμώνα- καλοκαίρι και ποτίζουμε, περίπου, μία φορά στις δέκα μέρες. Στην συνέχεια καθαρίζουμε συχνά τα φύλλα τους από τη σκόνη, έτσι τα βοηθάμε να αναπνέουν καλύτερα και να δείχνουν ομορφότερα. Σημειώνουμε ότι τα σαρκώδη φυτά διατηρούν την ατμόσφαιρα του δωματίου ξηρή, γιατί χρειάζονται λιγότερο νερό από αυτά με τα λεπτά φύλλα. Καλύτερα να αποφεύγουμε να έχουμε φυτά στο υπνοδωμάτιό μας, γιατί το διοξείδιο του άνθρακα που εκλύουν καταστρέφει την καθαρή ατμόσφαιρα του δωματίου.
Οδηγίες φύτευσης και περιποίησης των φυτών στον κήπο Η πρωταρχική ιδέα για τον σχεδιασμό του κήπου δεν είναι άλλη από την ίδια τη φύση! Η φύση έχει μεριμνήσει καλύτερα από τον κάθε επιστήμονα ή γνώστη κηπουρικής για να μας δώσει το ομορφότερο αποτέλεσμα. Η παρουσία του νερού στον κήπο (μικρές λιμνούλες, πισίνες ή σιντριβάνια με ανακυκλούμενο νερό) συμβάλλει στην γρηγορότερη και υγιή ανάπτυξη των φυτών και δημιουργεί μια γαλήνια ατμόσφαιρα. Σημαντικό εξάλλου είναι οι διάφορες κατασκευές στον κήπο να εναρμονίζονται στο ρυθμό και τα χρώματα του ίδιου του σπιτιού. Τα αειθαλή δέντρα και οι θάμνοι που θα φυτεύσουμε στον κήπο μας δεν θα πρέπει να ξεπερνούν το 30% του συνόλου των φυτών. Σε μικρής έκτασης κήπους θα πρέπει να φυτεύουμε μικρού μεγέθους φυτά διαφορετικά το αποτέλεσμα θα είναι μάλλον το αντίθετο των προσδοκιών μας. Τα χρώματα που θα χρησιμοποιήσουμε για να βάψουμε τις διάφορες κατασκευές του κήπου μας θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο ουδέτερα και επί το πλείστον φυσικά για να θυμίζει περισσότερο το φυσικό περιβάλλον. Τέλος, θα πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή στη φύτευση και στους ρυθμούς ανάπτυξης των φυτών που προέρχονται από άλλες χώρες με διαφορετικό κλίμα γιατί ενδέχεται να παρουσιάσουν σοβαρά προβλήματα στον εγκλιματισμό τους ή στην αντοχή σε ασθένειες.
Στην καρδιά του χειμώνα Μπήκαμε πια στη χειμερινή περίοδο και οι εργασίες που μπορούμε να κάνουμε για να προστατέψουμε τα φυτά μας και να προετοιμάσουμε τον κήπο μας ώστε να επιβιώσει από τις χαμηλές θερμοκρασίες είναι ποικίλες.
Γενικές φροντίδες Η κάλυψη των φυτών μας τις κρύες νύχτες με ψάθες ή πλαστικό, μπορεί να μας προστατέψει από δυσάρεστες εκπλήξεις. Οι γλάστρες με ευαίσθητα φυτά μπορούν να μεταφερθούν σε εσωτερικούς χώρους (μακριά από καλοριφέρ ή άλλα θερμαντικά σώματα). Οι ψεκασμοί σε όλα τα φυτά μας, με εκχύλισμα φυκιών και πρόπολης, μπορεί να βοηθήσει στην επιβίωσή τους όταν οι θερμοκρασίες κατεβαίνουν πολύ και να τα επαναφέρει στην φυσιολογική τους ανάπτυξη. Εάν δεν έχουμε λιπάνει τον κήπο μας, μπορούμε ακόμη να το κάνουμε. Κοπριά μαζί με κάποιο ορυκτό λίπασμα, μπορεί να ενσωματωθεί στο έδαφος ώστε να καλύψει τις ανάγκες μας σε θρεπτικά συστατικά. Πρέπει να έχουμε πάντα υπόψη μας ότι τα φυτά μας χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να απορροφήσουν τα οργανικά λιπάσματα -και ιδιαίτερα τα ορυκτής προέλευσης- απ' ό,τι θα χρειάζονταν για τα χημικά. Επίσης, κάποια καλά σκαλίσματα στον κήπο, μάς βοηθάνε τόσο στην απορρόφηση του νερού της βροχής όσο και στις ευεργετικές ιδιότητες του κρύου και του χιονιού (μεγάλος αριθμός εντόμων που διαχειμάζουν στο έδαφος θανατώνονται από τις χαμηλές θερμοκρασίες). Οι ψεκασμοί με χειμερινό πολτό στα φυλλοβόλα δένδρα και θάμνους -μόλις πέσουν τα φύλλα τους- βοηθάει ώστε να αντιμετωπισθούν διάφορα έντομα. Eνας ψεκασμός με χαλκό -που θα πρέπει να επαναληφθεί αν βρέξει τις επόμενες 2 - 3 μέρες- στις ελιές μας, αμέσως μετά τη συγκομιδή του καρπού, βοηθάει στην αντιμετώπιση των μυκητολογιών προβλημάτων. Καθαρίζουμε τον κήπο μας από τα πεσμένα φύλλα και τα ξερά κλαδιά. Εφόσον διαθέτουμε σωρό κομποστοποίησης τα τοποθετούμε στον σωρό. Λιπαίνουμε το υπάρχον γκαζόν με κάποιο οργανικό λίπασμα και εφόσον υπάρχουν κενά τμήματα μπορούμε να φυτέψουμε νέο. Φυτεύουμε θάμνους περιμετρικά στον κήπο μας ώστε να δημιουργήσουμε ένα φυσικό φυτοφράκτη. Θα μας βοηθήσει τόσο αισθητικά όσο και καλλιεργητικά (θα κόψει τον αέρα και θα «φιλοξενήσει» αρκετά ωφέλιμα έντομα). Εφόσον ο κήπος μας είναι μεγάλος και υπάρχουν κενά που δεν θα καλλιεργηθούν μέχρι την άνοιξη, μπορούμε να σπείρουμε κάποιο ψυχανθές (βίκο, μπιζέλι, κουκκί, φακή, κ.λπ.), το οποίο και θα το ενσωματώσουμε στο έδαφος μόλις ανθίσει. Θα μας βοηθήσει τόσο στον περιορισμό των άγριων χόρτων όσο και στην προσθήκη οργανικής ουσίας και θρεπτικών συστατικών στο έδαφος.
Κηπευτικά Συνεχίζουμε τις μεταφυτεύσεις, -μαρούλια, διάφορες σαλάτες, λάχανα, κουνουπίδια, μπρόκολα- με φυτά που προμηθευόμαστε από φυτώρια. Φυτεύουμε έτοιμα φυτά φράουλας και αγκινάρας, που προμηθευόμαστε από φυτώρια. Συνεχίζουμε τις φυτεύσεις με σκόρδα (χρησιμοποιούμε τις εξωτερικές μεγάλες σκελίδες) και κρεμμύδια (κοκκάρι για παραγωγή χλωρού κρεμμυδιού).
Καλλωπιστικά φυτά Συνεχίζουμε τη φύτευση θάμνων, δένδρων αλλά και κωνοφόρων. Προμηθευόμαστε από τα φυτώρια φυτρωμένους βολβούς με ζουμπούλια, φρέζιες, υάκινθους, νάρκισσους, ανεμώνες, κρόκο, λίλιουμ, ίριδες, τουλίπες, κ.λπ. και τους μεταφυτεύουμε στον κήπο ή στα παρτέρια μας. Προμηθευόμαστε από τα φυτώρια έτοιμα φυτά από βιολέτες, πανσέδες, μπέλλες, μοσχομπίζελα, μολόχες, καλέντουλες, σκυλάκια κ.λπ. και τα μεταφυτεύουμε στον κήπο ή στα παρτέρια μας.
Απαραίτητες πινελιές φροντίδας Είμαστε ήδη στα μέσα του χειμώνα και οι εργασίες που μπορούμε να κάνουμε πια στον κήπο μας ή στα φυτά της βεράντας μας έχουν μειωθεί αισθητά, όμως είναι ιδιαίτερα σημαντικές για τη διατήρηση της καλής τους κατάστασης. Η προστασία των ευαίσθητων φυτών μας από τις χαμηλές θερμοκρασίες είναι το βασικό μας μέλημα γι' αυτό και κρίνεται απαραίτητη η κάλυψή τους ή η μεταφορά τους σε προστατευόμενα σημεία. Αν στην περιοχή μας έχουμε χιονόπτωση, η απομάκρυνση του χιονιού από τα φυτά μας, θα τα προστατεύσει από πιθανά σπασίματα των ιστών. Δεν θα πρέπει να αφήνουμε να μένει μεγάλος όγκος χιονιού πάνω στα κλαδιά των φυτών μας, επειδή από το βάρος μπορεί να σπάσουν. Οι ψεκασμοί με φύκια και πρόπολη, πριν αλλά και μετά τα ακραία καιρικά φαινόμενα, είναι απαραίτητοι για να μπορέσουν τα φυτά μας να αντεπεξέλθουν αυτή την δύσκολη περίοδο. Επίσης, η προσθήκη οργανικής ουσίας στο έδαφος μπορεί να διατηρήσει υψηλότερες θερμοκρασίες στο ριζικό σύστημα των φυτών εξωτερικού χώρου, προστατεύοντάς τα τις κρύες νύχτες του χειμώνα.
Τώρα είναι η τελευταία ευκαιρία για την προσθήκη ορυκτών λιπασμάτων. Αν τα ρίξουμε αργότερα, απλώς δεν θα προλάβουν να χρησιμοποιηθούν σε αυτή την καλλιεργητική περίοδο και ως εκ τούτου θα χρειαστεί να παρέμβουμε με επιφανειακά λιπάσματα, αυξάνοντας το κόστος διαχείρισης της καλλιέργειας μας. Η κάλυψη των κορμών με ασβέστη και χαλκό - ιδιαίτερα για τα πληγωμένα δένδρα θα πρέπει να ολοκληρωθεί άμεσα. Eως το τέλος Φλεβάρη θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί και οι ψεκασμοί με χειμερινό πολτό στα φυλλοβόλα δένδρα και θάμνους και με χαλκό στις ελιές. Ο καθαρισμός και το κλάδεμα τριανταφυλλιών και αναρριχητικών φυτών θα πρέπει και αυτός να ολοκληρωθεί αυτή την περίοδο που τα φυτά βρίσκονται σε λήθαργο. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται αυτή την εποχή και στα φυτά εσωτερικού χώρου. Λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών, η θέρμανση λειτουργεί συνέχεια και η σχετική υγρασία του χώρου είναι χαμηλή, ως εκ τούτου οι ψεκασμοί των φύλλων με νερό θα τους κάνει καλό. Επίσης, θα πρέπει αφενός να βρίσκονται κοντά σε σημεία που μπορούν να λαμβάνουν την ηλιακή ακτινοβολία αφετέρου σε απόσταση από πηγές θερμότητας και κρύα ρεύματα.
Επείγουσες χειμωνιάτικες φροντίδες λόγω... θερμοκηπίου! Λάβετε εγκαίρως τα μέτρα σας γιατί η αλλαγή του κλίματος απειλεί και τον κήπο μας! Ο χειμώνας πάντα ήταν η πιο δύσκολη εποχή για την επιβίωση των φυτών μας. Τα τελευταία όμως χρόνια, με την αλλαγή του κλίματος και την «ενοποίηση» των εποχών, τα πράγματα έχουν χειροτερέψει ακόμα περισσότερο. Το βιολογικό ρολόι των φυτών -και όχι μόνο- έχει αποσυντονιστεί, με αποτέλεσμα να έχουμε πρώιμες ή όψιμες ανθοφορίες, καθυστέρηση της πτώσης των φύλλων (στα φυλλοβόλα), παρατεταμένη βλάστηση, καθυστέρηση της έναρξης του χειμερινού λήθαργου, κ.λπ. Ετσι, κάθε απότομη μεταβολή της θερμοκρασίας, σε διάστημα μερικών μόνο ημερών, τα βρίσκει απροετοίμαστα με αποτέλεσμα οι ζημιές που μπορεί να προκληθούν να είναι μεγάλες. Αν, λοιπόν, πριν από μερικά χρόνια, ήταν στη διακριτική μας ευχέρεια το να λάβουμε κάποια μέτρα για την προστασία τους, σήμερα θα έλεγα ότι αυτό έχει πλέον γίνει απολύτως απαραίτητο. Τα μέτρα τα οποία θα πρέπει να λάβουμε είναι δύο ειδών: προληπτικά και κατασταλτικά.
Προληπτικά μέτρα
• Χρήση κομπόστ τόσο στο έδαφος όσο και στις γλάστρες. Το κομπόστ έχει την ιδιότητα αφενός να διατηρεί υψηλότερες θερμοκρασίες το χειμώνα, αφετέρου βοηθάει τα φυτά να αναπτύξουν πιο πλούσιο ριζικό σύστημα. Ετσι, μπορούν να αντεπεξέλθουν καλύτερα στις όποιες αντίξοες κλιματικές συνθήκες.
• Επιλογή φυτών κατάλληλων για την περιοχή μας. Δεν θα πρέπει να επιλέγουμε φυτά της υποτροπικής και τροπικής ζώνης σε περιοχές που δεν μπορούν να ευδοκιμήσουν. Ενα δένδρο αβοκάντο, για παράδειγμα, λόγω του πλούσιου φυλλώματός του, σαφώς και μπορεί να ομορφύνει τον κήπο μας. Αν όμως οι φυσιολογικές θερμοκρασίεςστην περιοχή όπου βρίσκεται ο κήπος μας είναι οριακές, θα πρέπει να επιλέξουμε κάποιο άλλο δέντρο. Το κάθε φυτό υπό φυσιολογικές συνθήκες μπορεί να αναπτυχθεί και να ζήσει σε συγκεκριμένες ζώνες και μόνο σε αυτές.
• Σωστή επιλογή του κατάλληλου χώρου για την μόνιμη εγκατάσταση ή τοποθέτηση ενός φυτού. Στις ζώνες που πλήττονται από ισχυρούς και ψυχρούς ανέμους θα πρέπει να φυτεύονται ανθεκτικά φυτά. Μία ενδιάμεση λύση είναι η δημιουργία ενός ανεμοφράκτη -φυσικού ή τεχνητού- ώστε να προστατεύονται τα φυτά μας.
• Ισορροπημένη λίπανση -κατά προτίμηση βιολογική- ώστε τα φυτά να έχουν φυσιολογική ανάπτυξη. Η τρυφερή βλάστηση, ακόμη και στα πιο ανθεκτικά είδη, είναι πολύ ευάλωτη στις χαμηλές θερμοκρασίες.
• Τακτικοί ψεκασμοί με βιοδιεγέρτες -εκχύλισμα φυκιών- ώστε τα φυτά να αναπτύξουν τις κατάλληλες αντοχές για τις όποιες αντίξοες κλιματικές συνθήκες.
• Ορθολογικά ποτίσματα και κλαδέματα ώστε τους επικίνδυνους μήνες η νέα βλάστηση, που είναι και η πιο ευάλωτη, να είναι περιορισμένη.
• Πότισμα κατά τη διάρκεια των ζεστών ωρών της ημέρας και ποτέ το απόγευμα ή το βράδυ. Η πτώση της θερμοκρασίας κατά τις νυχτερινές ώρες, μπορεί παγώνοντας το νερό, να καταστρέψει το ριζικό τους σύστημα.
• Κατασκευή στον κήπο ή στο μπαλκόνι μας ενός σκεπασμένου χώρου (ένα μικρό θερμοκήπιο ή ένα τούνελ από πλαστικό) ώστε όταν υπάρχουν ακραία καιρικά φαινόμενα, να μεταφέρουμε εντός τα ευαίσθητα φυτά. Τέτοιοι χώροι έχουν 2 - 3 βαθμούς Κελσίου παραπάνω από το εξωτερικό περιβάλλον.
Κατασταλτικά μέτρα
• Μεταφορά των ευαίσθητων φυτών εντός του σπιτιού, όταν οι θερμοκρασίες αρχίζουν να κατεβαίνουν επικίνδυνα. Τέτοια φυτά είναι όλοι οι κάκτοι, τα παχύφυτα, οι γαρδένιες, οι πόθοι, ο φίκος, ο κρότωνας, το φυλλόδενδρο κ.λπ. Το ιδανικό είναι να τα βάλουμε σε χώρους με αρκετό φωτισμό και ακόμα καλύτερα, μακριά από πηγές θερμότητας.
Η ιδανική θερμοκρασία για την σωστή ανάπτυξή τους είναι 16° - 18° C. Επίσης, λόγω της λειτουργίας των καλοριφέρ, έχουμε μείωση της σχετικής υγρασίας της ατμόσφαιρας και ως εκ τούτου εκτός από τα τακτικά ποτίσματα, χρειάζεται να ψεκάζουμε και το φύλλωμά τους με νερό.
• Επειδή το ριζικό σύστημα των φυτών στις γλάστρες παγώνει πιο εύκολα σε σχέση με το έδαφος, μπορούμε κατά τους χειμερινούς μήνες να τις καλύψουμε με κάποιο μονωτικό υλικό. Κάποια κομμάτια μοκέτας, χαρτονιού συσκευασίας ή κομματιών από κοκκοφοίνικα -που κυκλοφορεί στην αγορά- μπορεί να χρησιμοποιηθεί γι' αυτόν τον σκοπό.
• Χρήση κομπόστ επιφανειακά τόσο στις γλάστρες όσο και στον κήπο. Μπορεί να κρατήσει υψηλότερη τη θερμοκρασία του ριζικού συστήματος των φυτών κατά 1° - 2° C.
• Κάλυψη με πλαστικό των φυτών πριν από την εκδήλωση των ακραίων καιρικών φαινομένων. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε φύλλα διαφανούς πλαστικού που πωλούνται στα χρωματοπωλεία και να καλύψουμε όλο το μπαλκόνι μας ή να κόψουμε κομμάτια και να δημιουργήσουμε «σκουφάκια» για την κάθε γλάστρα μας. Θα πρέπει όμως να αφήσουμε κάποιες οπές ώστε να φεύγει η υγρασία, ειδάλλως θα έχουμε μυκητολογικά προβλήματα. Αντίστοιχη προστασία χρειάζονται και τα δένδρα του κήπου μας.
Αν έχουμε κάποια «φοινικοειδή» και αφού πρώτα τα δέσουμε με κάποιο σχοινί ώστε να πάρουν κατακόρυφη φόρμα, τα καλύπτουμε με πλαστικό. Το ίδιο κάνουμε και στα άλλα υποτροπικά και τροπικά φυτά που πιθανόν έχουμε.
• Αν οι θερμοκρασίες προβλέπεται να κατέβουν αρκετά, είναι καλό να καλύψουμε και τους κορμούς κάποιων καρποφόρων δένδρων (π.χ. εσπεριδοειδή) με πλαστικό ή κάποιο άλλο υλικό.
• Μετά το πέρας των ακραίων καιρικών φαινομένων, ανεξάρτητα των μέτρων που έχουμε λάβει, εβδομαδιαίοι ψεκασμοί με εκχύλισμα φυκιών μαζί με κάποιο βιολογικό υγρό λίπασμα και κάποιο σκεύασμα χαλκού μπορούν να ξαναδώσουν στα φυτά μας την ευρωστία που πιθανόν έχασαν.
• Σε πολύ ακραία καιρικά φαινόμενα, που παρατηρούμε ζημιές (σκασίματα) στον κορμό ή στα κλαδιά των φυτών μας, θα πρέπει να καλύψουμε τις πληγές που έχουν δημιουργηθεί με χαλκό και ασβέστη, ώστε να μην αφήσουμε ανοιχτές πύλες σε μύκητες.
Ηρθε η εποχή που θα πρέπει να αρχίσουμε να ανανεώνουμε τις γλάστρες μας. Τώρα είναι η εποχή που θα πρέπει να αλλάξουμε θέση στα φυτά εσωτερικού χώρου, γιατί υπάρχει θέρμανση στο σπίτι γεγονός που καθιστά απαραίτητο την απομάκρυνση των γλαστρών από τις εστίες θέρμανσης (καλοριφέρ, σόμπες, θερμοσυσσωρευτές, κ.ά.) και την τοποθέτησή τους κοντά στο παράθυρο ούτως ώστε να έχουν φως. Καταρχάς περιορίζουμε σταδιακά το πότισμα. Τα φυτά δεν χρειάζονται το ίδιο νερό χειμώνα- καλοκαίρι και ποτίζουμε, περίπου, μία φορά στις δέκα μέρες. Στην συνέχεια καθαρίζουμε συχνά τα φύλλα τους από τη σκόνη, έτσι τα βοηθάμε να αναπνέουν καλύτερα και να δείχνουν ομορφότερα. Σημειώνουμε ότι τα σαρκώδη φυτά διατηρούν την ατμόσφαιρα του δωματίου ξηρή, γιατί χρειάζονται λιγότερο νερό από αυτά με τα λεπτά φύλλα. Καλύτερα να αποφεύγουμε να έχουμε φυτά στο υπνοδωμάτιό μας, γιατί το διοξείδιο του άνθρακα που εκλύουν καταστρέφει την καθαρή ατμόσφαιρα του δωματίου.
Οδηγίες φύτευσης και περιποίησης των φυτών στον κήπο Η πρωταρχική ιδέα για τον σχεδιασμό του κήπου δεν είναι άλλη από την ίδια τη φύση! Η φύση έχει μεριμνήσει καλύτερα από τον κάθε επιστήμονα ή γνώστη κηπουρικής για να μας δώσει το ομορφότερο αποτέλεσμα. Η παρουσία του νερού στον κήπο (μικρές λιμνούλες, πισίνες ή σιντριβάνια με ανακυκλούμενο νερό) συμβάλλει στην γρηγορότερη και υγιή ανάπτυξη των φυτών και δημιουργεί μια γαλήνια ατμόσφαιρα. Σημαντικό εξάλλου είναι οι διάφορες κατασκευές στον κήπο να εναρμονίζονται στο ρυθμό και τα χρώματα του ίδιου του σπιτιού. Τα αειθαλή δέντρα και οι θάμνοι που θα φυτεύσουμε στον κήπο μας δεν θα πρέπει να ξεπερνούν το 30% του συνόλου των φυτών. Σε μικρής έκτασης κήπους θα πρέπει να φυτεύουμε μικρού μεγέθους φυτά διαφορετικά το αποτέλεσμα θα είναι μάλλον το αντίθετο των προσδοκιών μας. Τα χρώματα που θα χρησιμοποιήσουμε για να βάψουμε τις διάφορες κατασκευές του κήπου μας θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο ουδέτερα και επί το πλείστον φυσικά για να θυμίζει περισσότερο το φυσικό περιβάλλον. Τέλος, θα πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή στη φύτευση και στους ρυθμούς ανάπτυξης των φυτών που προέρχονται από άλλες χώρες με διαφορετικό κλίμα γιατί ενδέχεται να παρουσιάσουν σοβαρά προβλήματα στον εγκλιματισμό τους ή στην αντοχή σε ασθένειες.
Στην καρδιά του χειμώνα Μπήκαμε πια στη χειμερινή περίοδο και οι εργασίες που μπορούμε να κάνουμε για να προστατέψουμε τα φυτά μας και να προετοιμάσουμε τον κήπο μας ώστε να επιβιώσει από τις χαμηλές θερμοκρασίες είναι ποικίλες.
Γενικές φροντίδες Η κάλυψη των φυτών μας τις κρύες νύχτες με ψάθες ή πλαστικό, μπορεί να μας προστατέψει από δυσάρεστες εκπλήξεις. Οι γλάστρες με ευαίσθητα φυτά μπορούν να μεταφερθούν σε εσωτερικούς χώρους (μακριά από καλοριφέρ ή άλλα θερμαντικά σώματα). Οι ψεκασμοί σε όλα τα φυτά μας, με εκχύλισμα φυκιών και πρόπολης, μπορεί να βοηθήσει στην επιβίωσή τους όταν οι θερμοκρασίες κατεβαίνουν πολύ και να τα επαναφέρει στην φυσιολογική τους ανάπτυξη. Εάν δεν έχουμε λιπάνει τον κήπο μας, μπορούμε ακόμη να το κάνουμε. Κοπριά μαζί με κάποιο ορυκτό λίπασμα, μπορεί να ενσωματωθεί στο έδαφος ώστε να καλύψει τις ανάγκες μας σε θρεπτικά συστατικά. Πρέπει να έχουμε πάντα υπόψη μας ότι τα φυτά μας χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να απορροφήσουν τα οργανικά λιπάσματα -και ιδιαίτερα τα ορυκτής προέλευσης- απ' ό,τι θα χρειάζονταν για τα χημικά. Επίσης, κάποια καλά σκαλίσματα στον κήπο, μάς βοηθάνε τόσο στην απορρόφηση του νερού της βροχής όσο και στις ευεργετικές ιδιότητες του κρύου και του χιονιού (μεγάλος αριθμός εντόμων που διαχειμάζουν στο έδαφος θανατώνονται από τις χαμηλές θερμοκρασίες). Οι ψεκασμοί με χειμερινό πολτό στα φυλλοβόλα δένδρα και θάμνους -μόλις πέσουν τα φύλλα τους- βοηθάει ώστε να αντιμετωπισθούν διάφορα έντομα. Eνας ψεκασμός με χαλκό -που θα πρέπει να επαναληφθεί αν βρέξει τις επόμενες 2 - 3 μέρες- στις ελιές μας, αμέσως μετά τη συγκομιδή του καρπού, βοηθάει στην αντιμετώπιση των μυκητολογιών προβλημάτων. Καθαρίζουμε τον κήπο μας από τα πεσμένα φύλλα και τα ξερά κλαδιά. Εφόσον διαθέτουμε σωρό κομποστοποίησης τα τοποθετούμε στον σωρό. Λιπαίνουμε το υπάρχον γκαζόν με κάποιο οργανικό λίπασμα και εφόσον υπάρχουν κενά τμήματα μπορούμε να φυτέψουμε νέο. Φυτεύουμε θάμνους περιμετρικά στον κήπο μας ώστε να δημιουργήσουμε ένα φυσικό φυτοφράκτη. Θα μας βοηθήσει τόσο αισθητικά όσο και καλλιεργητικά (θα κόψει τον αέρα και θα «φιλοξενήσει» αρκετά ωφέλιμα έντομα). Εφόσον ο κήπος μας είναι μεγάλος και υπάρχουν κενά που δεν θα καλλιεργηθούν μέχρι την άνοιξη, μπορούμε να σπείρουμε κάποιο ψυχανθές (βίκο, μπιζέλι, κουκκί, φακή, κ.λπ.), το οποίο και θα το ενσωματώσουμε στο έδαφος μόλις ανθίσει. Θα μας βοηθήσει τόσο στον περιορισμό των άγριων χόρτων όσο και στην προσθήκη οργανικής ουσίας και θρεπτικών συστατικών στο έδαφος.
Κηπευτικά Συνεχίζουμε τις μεταφυτεύσεις, -μαρούλια, διάφορες σαλάτες, λάχανα, κουνουπίδια, μπρόκολα- με φυτά που προμηθευόμαστε από φυτώρια. Φυτεύουμε έτοιμα φυτά φράουλας και αγκινάρας, που προμηθευόμαστε από φυτώρια. Συνεχίζουμε τις φυτεύσεις με σκόρδα (χρησιμοποιούμε τις εξωτερικές μεγάλες σκελίδες) και κρεμμύδια (κοκκάρι για παραγωγή χλωρού κρεμμυδιού).
Καλλωπιστικά φυτά Συνεχίζουμε τη φύτευση θάμνων, δένδρων αλλά και κωνοφόρων. Προμηθευόμαστε από τα φυτώρια φυτρωμένους βολβούς με ζουμπούλια, φρέζιες, υάκινθους, νάρκισσους, ανεμώνες, κρόκο, λίλιουμ, ίριδες, τουλίπες, κ.λπ. και τους μεταφυτεύουμε στον κήπο ή στα παρτέρια μας. Προμηθευόμαστε από τα φυτώρια έτοιμα φυτά από βιολέτες, πανσέδες, μπέλλες, μοσχομπίζελα, μολόχες, καλέντουλες, σκυλάκια κ.λπ. και τα μεταφυτεύουμε στον κήπο ή στα παρτέρια μας.
Απαραίτητες πινελιές φροντίδας Είμαστε ήδη στα μέσα του χειμώνα και οι εργασίες που μπορούμε να κάνουμε πια στον κήπο μας ή στα φυτά της βεράντας μας έχουν μειωθεί αισθητά, όμως είναι ιδιαίτερα σημαντικές για τη διατήρηση της καλής τους κατάστασης. Η προστασία των ευαίσθητων φυτών μας από τις χαμηλές θερμοκρασίες είναι το βασικό μας μέλημα γι' αυτό και κρίνεται απαραίτητη η κάλυψή τους ή η μεταφορά τους σε προστατευόμενα σημεία. Αν στην περιοχή μας έχουμε χιονόπτωση, η απομάκρυνση του χιονιού από τα φυτά μας, θα τα προστατεύσει από πιθανά σπασίματα των ιστών. Δεν θα πρέπει να αφήνουμε να μένει μεγάλος όγκος χιονιού πάνω στα κλαδιά των φυτών μας, επειδή από το βάρος μπορεί να σπάσουν. Οι ψεκασμοί με φύκια και πρόπολη, πριν αλλά και μετά τα ακραία καιρικά φαινόμενα, είναι απαραίτητοι για να μπορέσουν τα φυτά μας να αντεπεξέλθουν αυτή την δύσκολη περίοδο. Επίσης, η προσθήκη οργανικής ουσίας στο έδαφος μπορεί να διατηρήσει υψηλότερες θερμοκρασίες στο ριζικό σύστημα των φυτών εξωτερικού χώρου, προστατεύοντάς τα τις κρύες νύχτες του χειμώνα.
Τώρα είναι η τελευταία ευκαιρία για την προσθήκη ορυκτών λιπασμάτων. Αν τα ρίξουμε αργότερα, απλώς δεν θα προλάβουν να χρησιμοποιηθούν σε αυτή την καλλιεργητική περίοδο και ως εκ τούτου θα χρειαστεί να παρέμβουμε με επιφανειακά λιπάσματα, αυξάνοντας το κόστος διαχείρισης της καλλιέργειας μας. Η κάλυψη των κορμών με ασβέστη και χαλκό - ιδιαίτερα για τα πληγωμένα δένδρα θα πρέπει να ολοκληρωθεί άμεσα. Eως το τέλος Φλεβάρη θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί και οι ψεκασμοί με χειμερινό πολτό στα φυλλοβόλα δένδρα και θάμνους και με χαλκό στις ελιές. Ο καθαρισμός και το κλάδεμα τριανταφυλλιών και αναρριχητικών φυτών θα πρέπει και αυτός να ολοκληρωθεί αυτή την περίοδο που τα φυτά βρίσκονται σε λήθαργο. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται αυτή την εποχή και στα φυτά εσωτερικού χώρου. Λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών, η θέρμανση λειτουργεί συνέχεια και η σχετική υγρασία του χώρου είναι χαμηλή, ως εκ τούτου οι ψεκασμοί των φύλλων με νερό θα τους κάνει καλό. Επίσης, θα πρέπει αφενός να βρίσκονται κοντά σε σημεία που μπορούν να λαμβάνουν την ηλιακή ακτινοβολία αφετέρου σε απόσταση από πηγές θερμότητας και κρύα ρεύματα.
Επείγουσες χειμωνιάτικες φροντίδες λόγω... θερμοκηπίου! Λάβετε εγκαίρως τα μέτρα σας γιατί η αλλαγή του κλίματος απειλεί και τον κήπο μας! Ο χειμώνας πάντα ήταν η πιο δύσκολη εποχή για την επιβίωση των φυτών μας. Τα τελευταία όμως χρόνια, με την αλλαγή του κλίματος και την «ενοποίηση» των εποχών, τα πράγματα έχουν χειροτερέψει ακόμα περισσότερο. Το βιολογικό ρολόι των φυτών -και όχι μόνο- έχει αποσυντονιστεί, με αποτέλεσμα να έχουμε πρώιμες ή όψιμες ανθοφορίες, καθυστέρηση της πτώσης των φύλλων (στα φυλλοβόλα), παρατεταμένη βλάστηση, καθυστέρηση της έναρξης του χειμερινού λήθαργου, κ.λπ. Ετσι, κάθε απότομη μεταβολή της θερμοκρασίας, σε διάστημα μερικών μόνο ημερών, τα βρίσκει απροετοίμαστα με αποτέλεσμα οι ζημιές που μπορεί να προκληθούν να είναι μεγάλες. Αν, λοιπόν, πριν από μερικά χρόνια, ήταν στη διακριτική μας ευχέρεια το να λάβουμε κάποια μέτρα για την προστασία τους, σήμερα θα έλεγα ότι αυτό έχει πλέον γίνει απολύτως απαραίτητο. Τα μέτρα τα οποία θα πρέπει να λάβουμε είναι δύο ειδών: προληπτικά και κατασταλτικά.
Προληπτικά μέτρα
• Χρήση κομπόστ τόσο στο έδαφος όσο και στις γλάστρες. Το κομπόστ έχει την ιδιότητα αφενός να διατηρεί υψηλότερες θερμοκρασίες το χειμώνα, αφετέρου βοηθάει τα φυτά να αναπτύξουν πιο πλούσιο ριζικό σύστημα. Ετσι, μπορούν να αντεπεξέλθουν καλύτερα στις όποιες αντίξοες κλιματικές συνθήκες.
• Επιλογή φυτών κατάλληλων για την περιοχή μας. Δεν θα πρέπει να επιλέγουμε φυτά της υποτροπικής και τροπικής ζώνης σε περιοχές που δεν μπορούν να ευδοκιμήσουν. Ενα δένδρο αβοκάντο, για παράδειγμα, λόγω του πλούσιου φυλλώματός του, σαφώς και μπορεί να ομορφύνει τον κήπο μας. Αν όμως οι φυσιολογικές θερμοκρασίεςστην περιοχή όπου βρίσκεται ο κήπος μας είναι οριακές, θα πρέπει να επιλέξουμε κάποιο άλλο δέντρο. Το κάθε φυτό υπό φυσιολογικές συνθήκες μπορεί να αναπτυχθεί και να ζήσει σε συγκεκριμένες ζώνες και μόνο σε αυτές.
• Σωστή επιλογή του κατάλληλου χώρου για την μόνιμη εγκατάσταση ή τοποθέτηση ενός φυτού. Στις ζώνες που πλήττονται από ισχυρούς και ψυχρούς ανέμους θα πρέπει να φυτεύονται ανθεκτικά φυτά. Μία ενδιάμεση λύση είναι η δημιουργία ενός ανεμοφράκτη -φυσικού ή τεχνητού- ώστε να προστατεύονται τα φυτά μας.
• Ισορροπημένη λίπανση -κατά προτίμηση βιολογική- ώστε τα φυτά να έχουν φυσιολογική ανάπτυξη. Η τρυφερή βλάστηση, ακόμη και στα πιο ανθεκτικά είδη, είναι πολύ ευάλωτη στις χαμηλές θερμοκρασίες.
• Τακτικοί ψεκασμοί με βιοδιεγέρτες -εκχύλισμα φυκιών- ώστε τα φυτά να αναπτύξουν τις κατάλληλες αντοχές για τις όποιες αντίξοες κλιματικές συνθήκες.
• Ορθολογικά ποτίσματα και κλαδέματα ώστε τους επικίνδυνους μήνες η νέα βλάστηση, που είναι και η πιο ευάλωτη, να είναι περιορισμένη.
• Πότισμα κατά τη διάρκεια των ζεστών ωρών της ημέρας και ποτέ το απόγευμα ή το βράδυ. Η πτώση της θερμοκρασίας κατά τις νυχτερινές ώρες, μπορεί παγώνοντας το νερό, να καταστρέψει το ριζικό τους σύστημα.
• Κατασκευή στον κήπο ή στο μπαλκόνι μας ενός σκεπασμένου χώρου (ένα μικρό θερμοκήπιο ή ένα τούνελ από πλαστικό) ώστε όταν υπάρχουν ακραία καιρικά φαινόμενα, να μεταφέρουμε εντός τα ευαίσθητα φυτά. Τέτοιοι χώροι έχουν 2 - 3 βαθμούς Κελσίου παραπάνω από το εξωτερικό περιβάλλον.
Κατασταλτικά μέτρα
• Μεταφορά των ευαίσθητων φυτών εντός του σπιτιού, όταν οι θερμοκρασίες αρχίζουν να κατεβαίνουν επικίνδυνα. Τέτοια φυτά είναι όλοι οι κάκτοι, τα παχύφυτα, οι γαρδένιες, οι πόθοι, ο φίκος, ο κρότωνας, το φυλλόδενδρο κ.λπ. Το ιδανικό είναι να τα βάλουμε σε χώρους με αρκετό φωτισμό και ακόμα καλύτερα, μακριά από πηγές θερμότητας.
Η ιδανική θερμοκρασία για την σωστή ανάπτυξή τους είναι 16° - 18° C. Επίσης, λόγω της λειτουργίας των καλοριφέρ, έχουμε μείωση της σχετικής υγρασίας της ατμόσφαιρας και ως εκ τούτου εκτός από τα τακτικά ποτίσματα, χρειάζεται να ψεκάζουμε και το φύλλωμά τους με νερό.
• Επειδή το ριζικό σύστημα των φυτών στις γλάστρες παγώνει πιο εύκολα σε σχέση με το έδαφος, μπορούμε κατά τους χειμερινούς μήνες να τις καλύψουμε με κάποιο μονωτικό υλικό. Κάποια κομμάτια μοκέτας, χαρτονιού συσκευασίας ή κομματιών από κοκκοφοίνικα -που κυκλοφορεί στην αγορά- μπορεί να χρησιμοποιηθεί γι' αυτόν τον σκοπό.
• Χρήση κομπόστ επιφανειακά τόσο στις γλάστρες όσο και στον κήπο. Μπορεί να κρατήσει υψηλότερη τη θερμοκρασία του ριζικού συστήματος των φυτών κατά 1° - 2° C.
• Κάλυψη με πλαστικό των φυτών πριν από την εκδήλωση των ακραίων καιρικών φαινομένων. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε φύλλα διαφανούς πλαστικού που πωλούνται στα χρωματοπωλεία και να καλύψουμε όλο το μπαλκόνι μας ή να κόψουμε κομμάτια και να δημιουργήσουμε «σκουφάκια» για την κάθε γλάστρα μας. Θα πρέπει όμως να αφήσουμε κάποιες οπές ώστε να φεύγει η υγρασία, ειδάλλως θα έχουμε μυκητολογικά προβλήματα. Αντίστοιχη προστασία χρειάζονται και τα δένδρα του κήπου μας.
Αν έχουμε κάποια «φοινικοειδή» και αφού πρώτα τα δέσουμε με κάποιο σχοινί ώστε να πάρουν κατακόρυφη φόρμα, τα καλύπτουμε με πλαστικό. Το ίδιο κάνουμε και στα άλλα υποτροπικά και τροπικά φυτά που πιθανόν έχουμε.
• Αν οι θερμοκρασίες προβλέπεται να κατέβουν αρκετά, είναι καλό να καλύψουμε και τους κορμούς κάποιων καρποφόρων δένδρων (π.χ. εσπεριδοειδή) με πλαστικό ή κάποιο άλλο υλικό.
• Μετά το πέρας των ακραίων καιρικών φαινομένων, ανεξάρτητα των μέτρων που έχουμε λάβει, εβδομαδιαίοι ψεκασμοί με εκχύλισμα φυκιών μαζί με κάποιο βιολογικό υγρό λίπασμα και κάποιο σκεύασμα χαλκού μπορούν να ξαναδώσουν στα φυτά μας την ευρωστία που πιθανόν έχασαν.
• Σε πολύ ακραία καιρικά φαινόμενα, που παρατηρούμε ζημιές (σκασίματα) στον κορμό ή στα κλαδιά των φυτών μας, θα πρέπει να καλύψουμε τις πληγές που έχουν δημιουργηθεί με χαλκό και ασβέστη, ώστε να μην αφήσουμε ανοιχτές πύλες σε μύκητες.