Ο Ιερός Ναός Αγίας Παρασκευής Δομοκού (του Δημήτρη Β. Καρέλη)

Ο Ιερός Ναός Αγίας Παρασκευής Δομοκού

Γράφει ο Δημήτρης Β. Καρέλης

Επί του Βορειοδυτικού άκρου του κάστρου του Δομοκού, πάνω σε απόκρημνο βράχο στη θέση «Μάρμαρα», βρίσκεται ο Καθεδρικός Ναός της πόλης του Δομοκού, αφιερωμένος στην Πολιούχο του, Μεγαλομάρτυρα Αγία Παρασκευή. Στο σημείο όπου βρίσκεται ο Ναός αυτός, υπήρχε Ενετικός Πύργος, ο οποίος κτίστηκε πάνω στα ερείπια των αρχαίων Κυκλώπειων τειχών, που σώζονται μέχρι σήμερα.
Εκεί όπου χτίστηκε, κατά το έτος 1813, ο Ναός αυτός, υπήρχε παλαιό φημισμένο εικονοστάσιο, έπ’ ονόματι της «Ζωοδόχου Πηγής». Στα μέσα της δεκαετίας του 1810, ο Άγγλος περιηγητής και αρχαιολόγος Γουίλλιαμ Τζελλ (William Gell), στο βιβλίο του «The itinerary of Greece», στη διαδρομή που ακολούθησε από το Δομοκό στη Λαμία, περιγράφει στο σημείο αυτό μια «ερειπωμένη εκκλησία».

Σύμφωνα με κάποιες μαρτυρίες, το 1873, οι Έλληνες κάτοικοι του Δομοκού επιθυμούντες να ανοικοδομήσουν την κατεστραμμένη εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, κατέστρεψαν θαυμάσιο αρχαίο κτίσμα στη βόρεια πλευρά της πόλης και με τα μάρμαρά του, έκτισαν το Ναό της Αγίας Παρασκευής. Ο πύργος πάνω στον οποίο χτίστηκε ο Ναός συνδεόταν με χώρο έξω από το φρούριο, με υπόγεια σήραγγα. Στο σημείο αυτό υπάρχει οπή, η οποία είναι άγνωστο που οδηγεί. Η Εκκλησία ετούτη, αποτέλεσε Μητροπολιτικό Ναό της της πάλαι ποτέ διαλαμψάσης Επισκοπής Θαυμακού.

Είναι ωραία τρίκλιτος Βασιλική, με πολλά τεχνουργήματα, απαράμιλλης τέχνης και αξίας, τα οποία δύσκολα απαντώνται σε άλλους Ναούς, όπως ο δεσποτικός θρόνος, ο Άμβωνας, οι τέσσερις πολυέλαιοι, τα τέσσερα προσκυνητάρια κλπ.. Διασώζονται ακόμη στον Ναό τα εξής κειμήλια: α) Ο Παντοκράτωρ, ανιστόρητη εικόνα η οποία δεν αποκλείεται να σώζεται από την εποχή κατά την οποία στο Δομοκό υπήρχε ο Ναός που μνημονεύει ο Ζωναράς (12ο μ.Χ. αι.) ο οποίος γράφει πως φημιζόταν ως Μητρόπολη του Θαυμακού, ήταν αφιερωμένη στη μνήμη των Αγίων Αποστόλων και μία από τις μεγαλύτερες και λαμπρότερες εκκλησίες της Νοτίου Ελλάδος, β) μικρή ανιστόρητη εικόνα, γ) Βυζαντινό Ιερό Ευαγγέλιο σε βυζαντινή γραφή, εκδοθέν κατά το έτος 1792 και επίσης κάποια άλλα, κειμήλια μικρότερης πιθανώς αξίας.

Ο περικαλλής αυτός Ναός της Πολιούχου του Δομοκού, διασώθηκε από την καταστροφική μανία των Τούρκων κατά τους χρόνους της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, κατόπιν παρακλήσεως των Ελλήνων προεστών της περιοχής στον Πασά της Λάρισας.

Η 26η Ιουλίου, εορτή της Αγίας Παρασκευής, ορίστηκε ως «ημέρα αργίας των Δημοσίων Καταστημάτων δια τον Δομοκόν» κατόπιν της από 27-2-1956 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου Δομοκού, η οποία εγκρίθηκε με το από 27 Απριλίου 1956, Βασιλικό Διάταγμα και δημοσιεύθηκε στο 126 Φ.Ε.Κ. (τεύχος Α΄) της 23ης Μαΐου 1956.

Για τον Ιερό Ναό της Αγίας Παρασκευής σώζεται μια ακόμη προφορική παράδοση: Όταν ο Δομοκός απειλήθηκε από αλλόπιστους βαρβάρους, οι κάτοικοί του προσέφυγαν στο Ναό και σώθηκαν, καθώς διέφυγαν ή κρύφτηκαν στην υπόγεια στοά, ώσπου να ξεπεραστεί ο κίνδυνος. Δε γνωρίζουμε με ακρίβεια αν η παράδοση αυτή είναι αληθής, το βέβαιο ωστόσο είναι πως, μέσα στο Ναό υπάρχει κατακόρυφη οπή, η οποία δεν εξερευνήθηκε ποτέ.
Οι εορταστικές εκδηλώσεις στη μνήμη της πολιούχου Αγίας Παρασκευής περιλαμβάνουν την πραγματοποίηση πανηγυρικού εσπερινού την παραμονή της εορτής, 25η Ιουλίου, στον Ιερό Ναό, ενώ την ανήμερα, την 26η Ιουλίου, τελείται όρθρος, Θεία Λειτουργία και αρτοκλασία, παρουσία των τοπικών αρχών και πλήθος πιστών. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας τελείται εσπερινός και λιτάνευση της Ιερής εικόνας της Αγίας Παρασκευής, μέσα στην πόλη του Δομοκού.
Δίπλα στη εκκλησία υπάρχει και ο νεόδμητος ξενώνας της Αγίας Παρασκευής, κτισμένος σε εκπληκτική, τοποθεσία, δίπλα στη εκκλησία. Κτίστηκε με δαπάνες της Ενορίας της Αγίας Παρασκευής και την προφορά οικογένειας καταγόμενης από το Δομοκό, που ολοκλήρωσε πλήρως τον επάνω όροφο. Πρόκειται για άριστης υποδομής κτίριο, με δύο ορόφους ξενώνων, που περιλαμβάνει δεκατέσσερα δωμάτια και μια μεγάλη αίθουσα εκδηλώσεων.

Η απαράμιλλη, πανοραμική θέα από την βεράντα του Ξενώνα, με φόντο τη Θεσσαλική πεδιάδα, δικαιολογεί πλήρως την αρχαία ονομασία του Δομοκού ως «Θαυμακός». Πρωτοστάτης στη κατασκευή και λειτουργία τούτου του ξενώνα, είναι ο εφημέριος του Ι.Ν. Αγίας Παρασκευής πατέρας Νικόλαος Κουλουμπρούκας με τη βοήθεια βέβαια και αρκετών Δομοκιτών, συμβάλλοντας έτσι όλοι μαζί στη δημιουργία ενός θαυμαστού και ξεχωριστού χώρου διαμονής, ικανού να καλύψει τις σύγχρονες ανάγκες οποιουδήποτε επισκέπτη.

Δημήτρης Β. Καρέλης.

Απόσπασμα από το βιβλίο του «Η γη που γεννήθηκε ο Έλληνας: Η ιστορία της Βόρειας Φθιώτιδας και του Δομοκού»