Απόσυρση Σχολικών βιβλίων: Η περίπτωση του εγχειριδίου Ιστορίας Β΄ Γυμνασίου του Κώστα Καλοκαιρινού

 

Απόσυρση βιβλίων: Η περίπτωση του εγχειριδίου Ιστορίας Β΄ Γυμνασίου του Κώστα Καλοκαιρινού

Γράφει ο Δημήτρης Β. Καρέλης*

Στις αρχές του 1965, στα πλαίσια της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης «Παπανδρέου-Παπανούτσου», το νεότευκτο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο ανέθεσε στον φιλόλογο Κώστα Καλοκαιρινό, την συγγραφή νέων διδακτικών εγχειριδίων της Ιστορίας. Ένα από τα βιβλία αυτά, η Ιστορία Ρωμαϊκή και Μεσαιωνική, περιήλθε στα χέρια των μαθητών της Β΄ Τάξης του Ελληνικού Γυμνασίου τον Σεπτέμβρη του 1965. Ωστόσο, τούτο το βιβλίο δεν μακροημέρευσε, καθώς λίγο αργότερα, στις 10 Νοέμβρη 1965, ο Υπουργός Παιδείας Στέλιος Αλλαμανής, φιλελεύθερος πολιτικός, ανακάλεσε την κυκλοφορία του και διέταξε την παύση του ως σχολικού εγχειριδίου, αλλά και την πολτοποίησή του.

Η απόφαση του Αλλαμανή, ελήφθη μετά τις σφοδρές αντιδράσεις των καθηγητών της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών και αλλά και τη σωρεία αρνητικών δημοσιευμάτων του δεξιού τύπου, που προκλήθηκαν κυρίως από το πρωτοσέλιδο άρθρο του  δημοσιογράφου Σάββα Κωνσταντόπουλου στην Απογευματινή, το οποίο έκανε λόγο για «παραποίηση της ιστορίας στα Γυμνάσια». Τον κύκλο της αντίδρασης έκλεισε το ισχυρό δεξιό κόμμα της ΕΡΕ, με καίρια σχετική επερώτηση στη Βουλή.

Παρότι αρχικά οι επικρίσεις επικεντρώθηκαν κυρίως στο ζήτημα της δημοτικής γλώσσας, το βιβλίο κρίθηκε «επιστημονικά, παιδαγωγικά και εθνικά απαράδεκτο», και «σχολικό βιβλίον-παγίς», καθώς βασική αιτία ήταν η θεωρούμενη αντεθνικότητά του και η «αμφισβήτηση της συνέχειας του ελληνισμού». Οι «Μεταρρυθμιστές», με προεξάρχοντες τους Παπανδρέου και Παπανούτσο, αντέδρασαν δυναμικά στην κυβερνητική απόφαση.

Τούτη η σφοδρή διαπάλη, αναπτύχθηκε μέσα στο θολό πολιτικό τοπίο της Αποστασίας και των Ιουλιανών, μια εποχή όπου ο αστικός κοινωνικός ιστός προσπαθούσε ασθμαίνοντας να εισχωρήσει στην ελιτίστικη κοινωνία, μέσω της κοσμικότητας των χάλι γκάλι και των τουίστ. Ωστόσο, τούτη η μαγική εικόνα αντιπαρατίθεται στη ρεαλιστική πραγματικότητα του περιθωρίου των λαϊκών συνοικιών και των φτωχογειτονιών της μεταπολεμικής Πρωτεύουσας. Παρόμοια κατάσταση επικρατούσε και στην ελληνική επαρχία, όπου πολλάκις και το ηλεκτρικό ρεύμα ήταν πολυτέλεια, καθώς οι μαθητές διάβαζαν υπό το φως της λάμπας πετρελαίου.

Για την ιστορία, το εγχειρίδιο επέστρεψε πανηγυρικά μετά τη μεταπολίτευση και μάλιστα ως εξεταστέα ύλη των Πανελληνίων Εξετάσεων.

Βιβλιογραφία

 

·       Αθανασιάδης, Χάρης, «Ένα σχολικόν βιβλίον-παγίς», στο Χάρης Αθανασιάδης, Τα αποσυρθέντα βιβλία: Έθνος και σχολική Ιστορία στην Ελλάδα, 1858-2008, εκδ. Αλεξάνδρεια, Αθήνα ³2018, σ. 144-184.

*Δημήτρης Β. Καρέλης

Δημόσιος Ιστορικός  (Master of Arts in Public History)

Πολιτισμολόγος με ειδίκευση στον Ελληνικό Πολιτισμό

Συγγραφέας - Αρθρογράφος

Copyright © 2024 - All Rights Reserved