Η Άμφισσα

 

Η Άμφισσα, πρωτεύουσα και εμπορικό κέντρο του νομού, με 6946 κατοίκους, έχει ιστορία πολλών αιώνων. Στην αρχαιότητα ήταν πρωτεύουσα του μικρού έθνους των Οζολών Λοκρών. Η μυθολογία αναφέρει ότι η πόλη πήρε το όνομά της από την ΄Αμφισσα, εγγονή του Αίολου. Ο Αριστοτέλης όμως αναφέρει πως η Άμφισσα ονομάστηκε έτσι από την θέση της ανάμεσα στα βουνά. Στην αρχαιότητα ήταν γνωστή για τη διαμάχη της με την Αμφικτιονία των Δελφών για την καλλιέργεια της ιερής πεδιάδας της Κρίσσας, η παραβίαση της οποίας προκάλεσε τους ιερούς πολέμους. Στον Πελοποννησιακό Πόλεμο πήρε το μέρος των Σπαρτιατών. Το 338 π.Χ. ο Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας τιμώρησε τους κατοίκους γιατί καλλιεργούσαν μέρος από την ιερή γη των Δελφών. Οι Ρωμαίοι απέτυχαν να κυριεύσουν την περιοχή και γι΄ αυτό της παραχώρησαν φορολογική απαλλαγή. Την εποχή της Φραγκοκρατίας η Άμφισσα έγινε πρωτεύουσα της βορονείας των Σαλώνων (όνομα που πήρε τότε η πόλη) και οι Φράγκοι έχτισαν ισχυρό κάστρο πάνω στην Ακρόπολη. Το 1394 καταλήφθηκε από τους Τούρκους. Πήρε ενεργό μέρος στην Επανάσταση του ΄21. Από εδώ ξεκίνησε η εξέγερση της Στερεάς με το δεσπότη Ησαΐα, τον Πανουργιά και τον Αθανάσιο Διάκο. Το 1824 συνήλθε εδώ η συνέλευση των αντιπροσώπων της Ανατολικής Ελλάδας και οργανώθηκε ο ΄Αρειος Πάγος (τοπική διοίκηση της Α. Στερεάς). Το 1825 λεηλατήθηκε από τους Τούρκους και απελευθερώθηκε οριστικά το Νοέμβριο του 1828. Η σημερινή πόλη διατηρεί την παραδοσιακή της όψη, ενώ ο απέραντος ελαιώνας και το κάστρο στην κορυφή, της δίνουν ένα ιδιαίτερο χρώμα. ΄Εχει αναπτυγμένη βυρσοδεψία και εργοστάσια που επεξεργάζονται ελιές.

Αξιοθέατα αποτελούν:

Το κάστρο, που σύμφωνα με την παράδοση, είναι χτισμένο εν μέρει με αρχαίο υλικό. Κατά τη μυθολογία το έχτισαν οι Κύκλωπες και διατηρήθηκε με προσθήκες από Ρωμαίους, Βυζαντινούς και Φράγκους.

Τα σπίτια των οπλαρχηγών Πανουργιά, Δυοβουνιώτη και το κτίριο των πασάδων.

Το Λαογραφικό Μουσείο Φωκίδας, που περιλαμβάνει κυρίως εργαλεία παραδοσιακής καλλιέργειας της γης, οικιακά σκεύη και εργαλεία, τοπικές φορεσιές, υφαντά και αντικείμενο από την ποιμενική ζωή.

Οι ιδιωτικές συλλογές Δρόσου Κραβαρτόγιαννου, που περιέχει νομίσματα, όπλα του 1821, αντικείμενα λαϊκής τέχνης, και Β. Βλάχου με νομίσματα.

Ο μητροπολιτικός ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, με τοιχογραφίες του Παπαλουκά από τη Δεσφίνα. Δίπλα σώζεται ρωμαϊκό λουτρό.

Η βυζαντινή εκκλησία του Σωτήρα, χτισμένη τον 11 αι. πολύ καλά διατηρημένη.

Η Λυκότρυπα, αρχαίο μνημείο λοξεμένο σε βράχο, με πρωτόγονα πέτρινα εργαλεία.

Το ρωμαϊκό ενεπίγραφο ψηφιδωτό στο σπίτι του Γερουλάνου.

Το συγκρότημα της οικίας Φλεντζαλά, στη συνοικία Μάνδρα, ένα από τα παλαιότερα οικοδομήματα της πόλης. Στο μαντρότοιχο του κτιρίου είναι εντοιχισμένη η ομώνυμη βρύση «Φλεντζαλά» η πρώτη δημοτική βρύση κατασκευασμένη στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Μπροστά από το κτίριο και τη βρύση βρίσκεται πλατεία στενά δεμένη με την ιστορία της πόλης. Όλος ο χώρος (κτίριο - βρύση - πλατεία) έχει χαρακτηριστεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο.

Οδικές συγκοινωνίες: από Αθήνα για την Άμφισσα με λεωφορεία (απόσταση: 200 χλμ.), από Αθήνα για τους Δελφούς (165 χλμ.), για την Ιτέα (181 χλμ.), για το Λιδορίκι (250 χλμ.), για το Γαλαξίδι (210 χλμ.) και την Ερατεινή (280 χλμ.). Επίσης εκτελούνται δρομολόγια με λεωφορεία από την Θεσσαλονίκη για την Άμφισσα .

Πηγή: hellas.teipir.gr