Κωσταλέξι Λαμίας Φθιώτιδας

Φωτο: Π. Χ. Πανταζής

Όπως όλα τα χωριά, έτσι και το Κωσταλέξι, διέθετε (και διαθέτει) τη δική του εδαφική περιοχή, η οποία αποτελούσε (και αποτελεί) και το ζωτικό του χώρο.

Γεωγραφικά, βρίσκεται στην βορειοανατολική πλευρά της Οίτης, σε τέτοια θέση που να υπάρχει από τα περισσότερα σπίτια πανοραμική άποψη προς την κοιλάδα του Σπερχειού. Από την πλατεία αγναντεύεις όλη την περιοχή από το Βελούχι μέχρι την Όρθρυ, το Μαλιακό κόλπο και φυσικά την πόλη της Λαμίας.

Η μορφή του εδάφους, η φύση του, η έκτασή του, η ποιότητά του, η υφιστάμενη, μέσα σ’ αυτό, πανίδα και χλωρίδα και η τεχνολογία την οποία προσέφερε κάθε εποχή, διαδραμάτιζαν, ανέκαθεν, σημαντικό και πρωταρχικό ρόλο στην επιλογή των δραστηριοτήτων των κατοίκων του χωριού μας. Έτσι παρατηρούμε διαφορετικές εκμεταλλεύσεις κατά περιοχές, όπως στον κάμπο, στα ποτιστικά, στα ρεβένια και στο ορεινό μέρος της περιοχής του χωριού μας.

Οι συνθήκες εργασίας στον κάμπο, στα ποτιστικά και στα ρεβένια, παλιά, δεν ήταν μόνο διαφορετικές αλλά ήταν και σκληρές. Και ήταν έτσι όχι μόνο λόγω της διαφορετικής ποιότητας των εδαφών και των διαφορετικών γεωργικών εκμεταλλεύσεων που ήταν δυνατό να εφαρμοσθούν σε κάθε περιοχή, αλλά και εκ του γεγονότος ότι, τότε, η μόνη διατιθέμενη δύναμη, για τις καλλιέργειες, ήταν αυτή των μυών των ανθρώπων και των ζώων. Έτσι έχουμε ήπιες συνθήκες εργασίας στα χωράφια του κάμπου, σκληρές στα χωράφια των ποτιστικών, τραχείς στα ρεβένια, και στα πιο ορεινά μέρη της περιοχής μας.

Το φυσικό περιβάλλον, λόγω της απόλυτης συνάφειας και σχέσης με τους ανθρώπους που ζουν μέσα σ’ αυτό, επηρεάζει και την διάπλαση του χαρακτήρα τους, με αποτέλεσμα ήπιους χαρακτήρες στα παράλια και στον κάμπο, τραχείς στα ορεινά μέρη και κάτι ενδιάμεσο σε ημιορεινά μέρη όπως το χωριό μας.

Σ' αυτό το χώρο έζησαν και δραστηριοποιήθηκαν άνθρωποι από αρχαιοτάτων χρόνων και άφησαν τα ίχνη τους, στα κτίσματα, στις εκκλησιές και τα μοναστήρια, στις βρύσες και σ' όλα όσα σμίλευαν επί χρόνια με το χέρι και το μυαλό.

Η όλη δραστηριότητα των κατοίκων του χωριού μας, τους εξασφάλιζε τα οικονομικά μέσα όχι μόνο για τη φυσική τους επιβίωση, αλλά και την πνευματική και την, εν γένει, πολιτιστική τους καλλιέργεια και ανάπτυξη.

Το χωριό μας είναι το αποτέλεσμα της υπάρξεως του συγκεκριμένου ζωτικού χώρου του και των ανθρώπων οι οποίοι έζησαν και δραστηριοποιήθηκαν μέσα σ’ αυτόν. Χωρίς περιβάλλοντα ζωτικό χώρο δεν υπάρχουν άνθρωποι και χωρίς ανθρώπους δεν υπάρχουν χωριά. Μέσα στο χωριό αναπτύχθηκαν οι διανθρώπινες σχέσεις και επαφές μεταξύ των χωριανών μας και, με τον τρόπο αυτό, δημιουργήθηκαν ακατάλυτοι και άρρηκτοι κοινωνικοί, πολιτιστικοί και οικονομικοί δεσμοί μεταξύ των.

Αυτή η συσσωρευμένη δραστηριότητα των ανθρώπων που έζησαν, ανά τους αιώνες, μέσα στην Κωσταλεξιώτικη περιοχή και το Κωσταλέξι, έγραψε την ιστορία του τόπου και των ιδίων. Εκεί μέσα είναι συμπυκνωμένα η λαϊκή παράδοση και ο λαϊκός πολιτισμός των Κωσταλεξιωτών. Εκεί μέσα είναι γραμμένα τα στοιχεία της ταυτότητας των Κωσταλεξιωτών, που συνιστούν και στοιχεία της δικής μας ταυτότητας. (ΠΗΓΗ: «Το Κωσταλέξι και η περιοχή του», Παναγιώτη Χρήστου Πανταζή Αντιστράτηγου Ε. Α., Αθήνα 2005)

Για την ονομασία του χωριού, «Κωσταλέξι», υπάρχουν διάφορες εκδοχές από τις οποίες: η πρώτη αφορά το θρύλο σύμφωνα με τον οποίο αυτή προέρχεται από τους δύο διασωθέντες του σεισμού τον Κώστα και τον Αλέξη, η δεύτερη προέρχεται από ένα συμβάν από τον τούρκο Σαϊτ Αγά ο οποίος έλυσε το θέμα της ονομασίας αφού ξεχώρισε δύο από τους επτά άρχοντες του χωριού τον Κώστα και τον Αλέξη, η τρίτη στηρίζεται στα επαναστατικά χρόνια και αργότερα, όπου ο οποιοσδήποτε που περνούσε από το χωριό, υποχρεωτικά θα πήγαινε είτε στον ένα είτε στον άλλο κάτοικο του χωριού, δηλαδή στον Κώστα ή στον Αλέξη, η τέταρτη και η τέταρτη οφείλεται στον κ. Γεώργιο Δελόπουλο, ο οποίος υποστήριξε αρχικά ότι είναι σλαβικής και αργότερα φράγκικης προελεύσεως.

Επικρατέστερη είναι η πρώτη εκδοχή. Στη μελέτη του με τίτλο "Το Κωσταλέξι και η περιοχή του", ο Αντιστράτηγος ε.α. Παναγιώτης Χ. Πανταζής αναφέρει:

"Ήταν παλιά, λέει ο θρύλος, ένα χωριό νοτιότερα από το σημερινό, στους πρόποδες της Οίτης. Κάποτε έγινε ένας ισχυρός σεισμός και κατακρημνίσθηκαν, από το βουνό, πολλά χώματα και μεγάλα βράχια. Τα βράχια αυτά καταπλάκωσαν το Παλιό Χωριό, σκοτώθηκαν όλοι οι κάτοικοί του και γλίτωσαν μόνο δύο. Από τους διασωθέντες ο ένας ονομάζονταν Κώστας και ο άλλος Αλέξης. Αυτοί οι δύο έκτισαν τα πρώτα σπίτια τους, βορειότερα, στη θέση που είναι το σημερινό χωριό. Από τα ονόματά τους, Κώστας και Αλέξης, έδωσαν, στο χωριό που άρχισε να δημιουργείται εκεί, το όνομα «Κωσταλέξι». Στην ύπαρξη του παλιού χωριού συνηγορούν τα διάφορα ευρήματα που βρέθηκαν στην περιοχή όπως: τα χάλκινα καζανάκια, τα ίχνη θεμελίων οικοδομής, το τεμάχιο εικόνας από μωσαϊκό, η γωνία σπιτιού κατασκευασμένη από πέτρινα αγκωνάρια, ο περιφερειακός τοίχος αντιστηρίξεως στο ανατολικό και βόρειο μέρος της λάκας της Ροδιάς, το νεκροταφείο του «Παλιού Χωριού», το θραύσμα πεπλατυσμένου λίθου (Ακόνι), τα θραύσματα κεραμιδιών και τα μεταλλικά θραύσματα αγαλματιδίου."

Μεταξύ των άλλων ευρημάτων είναι και το παρακάτω νόμισμα, που βρέθηκε ανάμεσα στα δόντια κρανίου σκελετού και χρονολογείται μεταξύ 976 και 1035 μ.Χ.

(Πηγή: http://www.kostalexi.gr)

Το Κωσταλέξι έγινε άθελά του, συνώνυμο της αθλιότητας και της απάνθρωπης συμπεριφοράς την 7η Νοεμβρίου 1978. Οι πόρτες στο ισόγειο ενός σπιτιού στο χωριό Κωσταλέξι ανοίγουν και μια ομάδα αστυνομικών και δημοσιογράφων έρχονται αντιμέτωποι με ένα θέαμα που μέσω φωτογραφιών θα κάνει τον γύρο του κόσμου.Η 47χρονη Ελένη Καρυώτη αντικρίζει τον ήλιο μετά από 29 ολόκληρα χρόνια εγκλεισμού της σ’ ένα μικρό δωμάτιο, από την ίδια την οικογένειά της, λίγα μόλις χιλιόμετρα έξω απ’ την Λαμία...